Vùng Đồng Tháp Mười (ĐTM, từng được mệnh danh là “cánh đồng hoang”) giờ đã trở thành vựa lúa của cả nước. Điều đó ai cũng biết. Có một điều còn ít người biết: ĐTM đang trở thành “vựa dưa hấu” của cả nước.
Cuộc soán ngôi
Từ bao đời, trên đất Nam Bộ, khi nói tới dưa hấu, ai cũng nghĩ ngay tới những cái tên Long Trì (huyện Châu Thành, Long An) và Gò Công (Tiền Giang). Các loại “dưa hấu tiến vua” từ Long Trì và Gò Công, với màu đỏ tươi và vị ngọt đậm đà, đã chinh phục không chỉ các vị vua triều Nguyễn, mà còn mọi người tiêu dùng suốt hàng trăm năm qua.
Những ngày giáp Tết Tân Mão này, tại chợ dưa hấu ven QL1A thuộc xã Bình Thành (huyện Thủ Thừa, Long An) hoặc các chợ dưa lớn ở TPHCM, người mua cũng được chào bán “dưa hấu Long Trì”, nhưng trên thực tế ở Long Trì giờ chỉ còn trồng vài hécta dưa hấu, người Long Trì còn phải mua dưa hấu nơi khác về ăn tết. Tương tự, “dưa hấu Gò Công” mà bạn nghe rao bán ở đâu đó, có thể chỉ là chút dư âm của một thời hoàng kim đã qua.
Thực ra, đã không có “biến cố” nào lớn xảy ra làm cho các “vương quốc dưa hấu” Long Trì và Gò Công bị “xâm lăng” và biến mất. Thế nhưng, với điều kiện tự nhiên “đất hẹp người đông”, chi phí sản xuất ngày càng tăng cao, hai vùng chuyên canh dưa hấu nổi tiếng nói trên đã ngày càng bị lu mờ và thu hẹp dần trước sự ra đời của một “vương quốc dưa hấu” khổng lồ khác cách đó không xa, đó là vùng ĐTM.
Từ vài năm qua, dưa hấu từ ĐTM đã chiếm lĩnh phần lớn thị trường phía nam, cung cấp số lượng lớn cho thị trường Trung Quốc, độc chiếm thị trường dưa hấu các tỉnh Campuchia giáp ranh biên giới Tây Nam nước ta. Một cuộc soán ngôi thầm lặng và ngoạn mục vừa mới hoàn tất!
 Thu hoạch dưa ở xã Vĩnh Bình – huyện Vĩnh Hưng. Ảnh: Kỳ Quan Thu hoạch dưa ở xã Vĩnh Bình – huyện Vĩnh Hưng. Ảnh: Kỳ Quan |
An Tiêm vùng ĐTM
Từ TP.Tân An đi về hướng biên giới Việt Nam – Campuchia khoảng 80 cây số là tới xã Tuyên Bình thuộc huyện Vĩnh Hưng (Long An). Tại đây, trên sông Vàm Cỏ Tây, vào năm 1971 đã xảy ra cuộc đụng độ dữ dội giữa quân giải phóng và đoàn giang thuyền của đối phương. Tan trận, có hơn 20 chiến thuyền của quân đội Sài Gòn bị bắn chìm hoặc hư hỏng, phía quân giải phóng cũng chịu nhiều thương vong.
Trận đánh này gắn liền với tên tuổi “Anh hùng Minh” (tên đầy đủ Nguyễn Văn Minh) – người chỉ huy đại đội đặc công quân giải phóng, bị thương rất nặng khi trận đánh sắp tàn, cũng là người được phong anh hùng sau trận đánh. Bây giờ về Vĩnh Hưng cũng nghe người dân nhắc tới “Anh hùng Minh”, nhưng không phải về chiến công năm xưa, mà về câu chuyện ông đã đi đầu đem nghề trồng dưa hấu về ĐTM.
Năm 1991, khi mới ngoài 40 tuổi, ông Minh từ giã môi trường quân đội, về nghỉ mất sức vì sức khoẻ sa sút do các vết thương cũ hoành hành. Với số tiền trợ cấp ít ỏi, ông đã cùng vợ con đầu tư khai khẩn ruộng hoang trong chương trình “Lấp kín ĐTM” của tỉnh Long An. Từng vạt đất hoang bên sông Vàm Cỏ Tây nơi diễn ra trận đánh năm xưa đã biến thành ruộng trồng lúa chỉ nhờ 1 bàn tay (anh hùng Minh bị thương mất gần hết 1 bàn tay) của người thương binh hạng I. Sau hơn 10 năm vừa khai hoang vừa trồng lúa, ông Minh và vợ con đã “thuần hoá” gần 20ha ruộng hoang.
Đến năm 2001, khi cuộc sống đã tạm ổn với gần 20ha ruộng trồng lúa 2 vụ/năm, ông Minh tự hỏi: “Ngoài cây lúa, liệu đất ĐTM còn thích hợp với cây nào khác cho hiệu quả cao hơn?”. Ông đã âm thầm trồng thử hết cây này tới cây khác, như mía, đậu phộng, mè, khoai…, nhưng tất cả đều không qua nổi cây lúa. Cho tới một ngày, gần 100m2 ruộng được ông Minh liên tiếp trồng dưa hấu thử nghiệm, sau hơn 2 tháng bắt đầu cho những trái dưa to, ruột đỏ, vị ngọt lịm…
Ông Minh đã không kiềm được mừng vui thốt lên: “Đây là đất của dưa hấu!”. Cuối năm 2002, gia đình ông đã liên tiếp chuyển 5ha ruộng lúa để trồng dưa trước cặp mắt kinh ngạc của mọi người. Vụ dưa tết năm đó các ruộng dưa đã mang lại cho gia đình ông gần 150 triệu đồng tiền lời, gấp đôi trồng lúa. Năm sau, rồi năm sau nữa, ông Minh tăng dần diện tích trồng dưa, lúc cao điểm lên đến 12ha. Dưa hấu đã giúp ông xây ngôi nhà lầu thuộc loại đẹp nhất Vĩnh Hưng, rồi mua xe, cho con học lên đại học…
Học theo ông Minh, nhiều bà con chuyển từ trồng lúa sang trồng dưa và đều đạt hiệu quả khá. Đồng ruộng ĐTM hàng năm được nước lũ bồi đắp phù sa tỏ ra thích hợp với các giống dưa trái dài như hắc mỹ nhân, thanh mỹ nhân, dưa lê… Dưa trồng ở ĐTM trái to, vỏ cứng giúp để được lâu, chuyển được đi xa.
Thế nhưng, khi dưa hấu trồng đại trà, cũng là lúc dịch bệnh xuất hiện, trong khi bà con vùng ĐTM chưa có nhiều kinh nghiệm trồng dưa, lại thiếu vốn, nên hiệu quả cứ giảm dần. Đúng vào lúc ấy, những “chuyên gia trồng dưa” từ Long Trì và Gò Công đã nhìn thấy ĐTM như là “miền đất hứa” cho nghề trồng dưa đang bị mai một trên quê hương họ. Họ rủ nhau đến ĐTM thuê đất trồng dưa, chỉ sau một vài năm đã có hàng ngàn hécta dưa hấu được trồng xen kẽ những vụ lúa.
Sẽ có thương hiệu “Dưa hấu ĐTM”
Một ngày cận tết, chúng tôi đi dọc theo các xã biên giới thuộc huyện Vĩnh Hưng như Bình Châu, Vĩnh Bình, Thái Bình Trung…, đâu đâu cũng gặp những ruộng dưa đang kỳ thu hoạch. Theo ông Hồ Văn Bún – Chủ tịch Hội Nông dân huyện Vĩnh Hưng (một trong 5 huyện vùng ĐTM thuộc Long An), năm nay toàn huyện trồng gần 800ha dưa hấu, năng suất trung bình 25 – 30 tấn/ha. Tại cánh đồng thuộc ấp 3 – xã Vĩnh Bình, chúng tôi gặp 4 – 5 hộ đang thu hoạch dưa. Những chiếc ghe đậu dọc theo kênh T5 đang “ăn” những đống dưa chất cao như núi, xong chở ra những tuyến giao thông chính để dưa theo xe tải đi khắp mọi miền.
Trước mắt, ngành nông nghiệp huyện đang làm thủ tục đăng ký nhãn hiệu hàng hoá “Dưa hấu Vĩnh Hưng”. Trong khi đó, Sở NNPTNT Long An đang có tham vọng lớn hơn khi dự tính tạo dựng thương hiệu “Dưa hấu Long An” hoặc “Dưa hấu ĐTM”. Thế giới đang hội nhập, thị trường đang mở rộng, phải chăng dưa hấu ĐTM đang đứng trước thời cơ vàng!
Theo Kỳ Quan/Lao Động
Nongdan24g - Nông dân 24 giờ 